Deel deze pagina
Varia 10
Eenzaam boek
Bij de haren getrokken
Reisstudie
Geletterd bezoek
Muzikale wielrijders
Boekhandelaar
Uilenspiegel
Medaillonboek
Naakt feminisme
Geduldige wijsheid
Eenzaam boek
Zo ziet een eenzame morgen er uit volgens predikant Petrus Broes in De peinzende kristen, of bundel van stichtelyke gedachten voor de eenzaamheid (Amsterdam, P. Schouten & J. Wessing, 1783). Merkwaardig genoeg staat er in dit werk op acht van de twaalf prenten een boek afgebeeld! Je moet dus niet naar het boek van Broes grijpen om te weten wat de remedie is tegen eenzaamheid…
Bij de haren getrokken
De Franse luchtacrobate (‘aérobate’) Miss Stena maakte in de laatste decennia van de 19de eeuw ophef door haar bijzondere act: met haar haren opgehangen aan een heteluchtballon zweefde ze in diverse Europese circussen en theaters. De affiches kondigden haar stunt aan als ‘Descente d’Absalom’ met verwijzing naar de derde zoon van de Joodse koning David. In een opstand tegen zijn vader reed Absalom op een muilezel maar raakte met zijn lange haren verstrikt in de takken van een boom en werd gedood! Is dit verhaal ‘bij de haren getrokken’, de acrobatie van Madame Stena was echt en ze bracht het er levend vanaf. Toch twijfel ik even aan de variant van haar act op onderstaande affiche (gemaakt door de Amsterdamse ‘Boek- en Steendrukkers’ Faddegon). Madame Stena zag er niet meer zo jong uit en toch beschikte ze nog over stevig gewortelde haren waaraan trapezisten jolig zweefden…
Reisstudie
‘Voyage en pays berbère, 9 mai 1900’ is de omschrijving van deze aquarel van de overigens onbekende Franse schilder E. Maugé. Ergens in Noord-Afrika loopt dit deftig gekleed koppel de plaatselijke bevolking te bestuderen: zij wil alle details zien met haar toneelkijker terwijl hij onverstoord zijn reisgids raadpleegt.
Geletterd bezoek
Twee prenten van Philibert Louis Debucourt (1755-1832) horen blijkbaar bij elkaar. Het gaat telkens om een gezelschap dat ergens op bezoek is.
In Les Visites leest een man een brief voor aan een juffrouw die vertederd luistert terwijl haar boekje bijna uit haar linkerhand glijdt. Daarnaast staat een jongeling – het lijkt zijn broer wel – die de jonge dame wat anders inlepelt dan geestelijk voedsel!
L'Orange ou le moderne jugement de Pâris stelt een variant van een mythologisch tafereel voor: wie is de mooiste van de drie vrouwen. De mannelijke scheidsrechter moet nu een sinaasappel geven aan zijn uitverkoren schoonheid. De rechtse juffrouw komt wat stuurs voor met een boekje in haar hand. Maakt deze geletterde dame een kans?
Muzikale wielrijders
‘Salto Mortale’ was een Duitse circusfilm van Ewald André Dupont die in 1931 werd aangekondigd in het Rembrandt Theater in Haarlem als ‘De Doodensprong’. Wat me echter het meest intrigeert is het ‘schitterend bijprogramma’ dat je ook maar mocht bekijken als je minstens 18 jaar was! Op het toneel verscheen de ‘Derrington troep’, omschreven als de ‘muzikale wielrijders’. Vermoedelijk ging het om de Duitse Derrington familie, meer bepaald Bruno en zijn partner Pauly die acrobatie met de fiets opvoerden. Over het muzikaal onderdeel van hun show tast ik in het duister.
Boekhandelaar
‘Buchhändler’ heet dit bronzen beeld van Michael Schwarze (°1939). Letterlijk geïnterpreteerd heeft deze figuur een boek in de hand en daarom zou ik het even goed een ‘boekhouder’ kunnen noemen, want hij/zij houdt ook zittend boeken vast! Volgens hetzelfde woordspel staat hieronder een 'oorbel' maar René Magritte betitelde het als 'La leçon de musique'.
Uilenspiegel
Ontelbare keren afgebeeld is deze voorstelling (Meissen porcelein naar ontwerp van Alexander Struck, 1941) toch vrij zeldzaam. Met zijn uil zit de schelm op een stapel boeken waarvan de titels jammer genoeg onleesbaar zijn maar die ons zeker een spiegel moeten voorhouden...
Medaillonboek
De oorlogsdaden van de Pruisische koning Frederik de Grote werden op een bijzondere wijze vereeuwigd door Jakob Langenbucher in Augsburg (1763). In het medaillon zit een miniatuurboek Historia in Nuce (‘geschiedenis in een notendop’) met gravures van de belangrijkste veldslagen (diameter 5 cm). Het verscheen in een Duitse en Franse versie.
Naakt feminisme
Victoria Bateman, docente economie aan de universiteit van Cambridge, geeft zich bloot in haar Naked Feminism (Polity Press, 2023). Ze heeft zich hier ‘bekleed’ met vier van de zeven delen van The Textiles Industries (1900), het tweedelige Principles of Political Theory (1848) van John Stuart Mill en The Wealth of Nations (1776) van Adam Smith. Een feministe die er geen doekjes om windt!
Deel deze pagina
Geduldige wijsheid
De Nederlandse verklaring bij dit zinnebeeld uit Otto Vaenius, Emblemata Horatiana (Amsterdam, Hendrik Wetstein, 1684) maakt me niet veel wijzer. Wat gebeurt er hier? Een man zit op een bank met enkele boeken onder de arm terwijl een vrouw hem uit een kruik wat in de nek giet. Geduld of lijdzaamheid overwint alles, zo klinkt de moraal van het verhaal. De Franse tekst komt tot de kern van het gebeuren: een man die verdraagt dat een vrouw hem besproeit met een pispot geeft blijk van wijsheid en geduld. De prent verwijst naar een legendarische scène beschreven in ‘Leven en leer van beroemde filosofen’ van Diogenes Laertius die verhaalt hoe Xantippe, de notoir ruziënde vrouw van Socrates, vanuit een raam de po ledigt boven het hoofd van haar man.