Krimpende boeken

In Museum Meermanno in Den Haag staat een bibliotheek van ongeveer 1500 miniatuurboeken. De bibliotheekkast is gebouwd naar het voorbeeld van de beroemde 17-18de eeuwse poppenhuizen. Het maken en verzamelen van piepkleine boekjes heeft al een lange geschiedenis.[1] Om van ‘miniatuurboek’ te spreken moet het minder dan 1cm klein zijn. Een ‘minuscuul’ of dwergboekje mag niet groter zijn dan 76mm. Ten slotte zijn er de ‘microscopische boekjes van minder dan 15mm, die je alleen met een vergrootglas kunt lezen.

Over steeds kleiner wordende boeken schreef de Nederlandse dichter en literatuurcriticus Jacob Bellamy een grappig commentaar.[2] In zijn Proeven voor het verstand, den smaak en het hart (1790) beweert hij dat, “volgends het oordeel van voorname natuurkundigen en dichters, zelfs de gestalte van het menschlijke ligchaam, door verloop van eeuwen, merkwaardig zou zijn verkleind en ingekrompen”. Daarop maakt hij de volgende vergelijking:

“daar zijn, wat de natuurlijke historie der boekerij betreft, oude sceletten genoeg voor handen, waaraan blijkt, dat, gelijk het eene geslacht der menschen plaats maakt voor het ander, op dezelve manier: het Folium vervangen is door het Quartum, het Quartum door het Octavum majus, het Octavum majus door het Octavum minus, en het Octavum minus door het Duodecimum, zodanig dat, indien de proportie der vermindering van formaten aanhoudt, evenredig met het toenemen des tijds, en indien de elementen nog lange in rust blijven, het zeer waarschijnlijk staat te gebeuren dat in de 19de eeuw de grootste boeken zullen bestaan in beschrevene zandkorreltjes, monades en atomi – waarvan de gevolgen konnen zijn:

1. Dat een man van tamelijk postuur eenige honderdduizend werken zal kennen bergen in zijnen linker-rokzak.

2. Dat men in eenen welgemistten boek-akker goed koorn zal konnen bouwen, en

3. Dat een luchte voorjaars-wind ons met het stof van eenige bibliotheken de oogen zodanig zal konnen volwerpen, dat wij er eeuwig blind aan worden.”

[1] Louis W. Bondy, Miniature Books: Their History from the Beginnings to the Present Day (London: Sheppard Press, 1981); Anne C. Bromer & Julian I. Edison, Miniature Book: 4,000 Years of Tiny Treasures (New York, Grolier Club/Harry N. Abrams, 2007).  https://yviereads.wordpress.com/2016/04/15/minibibliomania-a-saga-of-miniature-books/ ; http://miniatuurboek.blogspot.com/2008/09/

[2] Jacobus Bellamy, Proeven voor het verstand, den smaak en het hart (De Leeuw en Krap, Dordrecht 1790) p 55-56.

zie ook Boekenjaszak & Varia 6 'Klein voordeel'

Deel deze pagina