Het leven van de fabeldichter Ezopus

Op een Catawikiveiling (2022) kocht ik de Levens Geschiedenis, van Ezopus den Fabeldichter (1824), een onuitgegeven manuscript van Carel Christiaan Chappuis (1804-1879), een ‘geëmployeerde bij de Nederlandsche Handelsmaatschappij’ in Amsterdam.[1] Blijkbaar was hij een bibliofiel wiens collectie na zijn dood geveild werd. Het manuscript staat niet vermeld in de veilingkataloog, wel de Ezopische fabelen van Fedrus, vertaald door David van Hoogstraten (1739).[2]  Een groot aantal dierenverhalen is toegeschreven aan de legendarische Griekse fabelverteller Aesopus (zesde eeuw voor Christus). Hier gaat het echter niet om deze bekende fabels maar om het levensverhaal van de dichter, dat vaak werd toegevoegd aan de fabeluitgaven. De oudste Nederlandse versie, Dye hystorien ende fabulen van Esopus, werd in 1485 uitgegeven door Gheraert Leeu in Gouda.[3] In de 17de en 18de eeuw verschenen nog enkele Nederlandse edities zodat ik me afvraag waarom Chappuis zijn vertaling maakte. Ik zocht tevergeefs naar de Franse versie die hij gebruikt heeft en waaruit hij de prentjes sneed. Het lijkt een verkorte biografie, mogelijk voor jonge lezers bedoeld. Ik vond wel een deels gelijkende Franse tekst ‘voor de jeugd’ maar de juiste bron kon ik niet achterhalen.[4] Het manuscript in sierlijk geschrift omvat 79 pagina’s, ingedeeld in 24 hoofdstukken (‘afdeelingen’) met telkens een gravure uit de Franse editie. In de bijlage volgt een letterlijke transcriptie met een kopie van de prenten.

[1] Carel Christiaan Chappuis, geboren op 18 december 1804 te Rotterdam en overleden te Amsterdam op 1 januari 1879; wonende te Amsterdam, wijk MM, Bloemgracht 85; geëmployeerde bij de Nederlandsche Handelsmaatschappij; gehuwd op 4 april 1833 met Sara Wilhelmina Gilkens, geboren te Amsterdam, 25 jaar oud, overleden 4 april 1856; op 27 april 1865 tweede huwelijk met Neeltje Maria Gortmans, geboren te Rotterdam, 43 jaar oud. Geen kinderen bekend. http://www.laatstereisvandemars.nl/getperson.php?personID=I324&tree=MARS Chappuis staat vermeld als ondertekenaar van ‘Akte van Voortzetting van de Nederlandsche Handelsmaatschappij’ in Nederlandsche Staatscourant 1849 nr 292.

[2] Catalogus der belangrijke bibliotheken, nagelaten door … C.C. Chappuis, geëmployeerde aan de Ned. Handel-Maatschappij te Amsterdam… (Amsterdam, R.J. Schierbeek, 1879).

[3] Zie Gheraert Leeu, Het ongelukkige leven van Esopus (Amsterdam, Querido, 1990). Andere vertalingen: Dat wonderlijck ende ghenuechlijck leven van Esopus in Nederduytsch (Antwerpen, Hieronymus Verdussen, 1623); Hier begint het leven van Esopus, het welck is seer genoeghlijck te lesen, met schoone historien ende figueren (Amsterdam, Otto Barentsz Smient, 1664); 't Vermeerdert wonderlyk leven van den spits-vindigen en oubolligen Esopus (Amsterdam, wed. J. van Egmont, 1699); Het wonderlyk leven van den spits sinnigen en oubolligen Esopus … uyt het Latijn in ’t Frans…ende nu in ’t Vlaems vertaelt… (Amsterdam, Hendrik Bosch/Herman Uytwerf, 1725); Het leven en de fabelen van den alom bekenden wysgeer Esopus … na de Franschen druk van J. Baudoin, in 't Nederduitsch overgebragt door W.H.L. (Amsterdam, Bernardus Mourik, 1740).

[4] Les fables d'Esope, mises en francois, avec le sens moral en quatre vers, et des figures à chaque fable; nouvelle édition, revue, corrigée et augmentée de la vie d'Esope, dédiée à la jeunesse (Lyon, Amable Leroy, 1796). Zie ook De kleine Esopus voor de jeugd, zijne zeldzame levensloop, benevens een menigte zijner fabelen (Gouda, G.B. van Goor, 1840).

Deel deze pagina